Ik heb nog nooit iemand horen mopperen over zijn blijdschap of iemand horen zuchten over het gevoel van liefde. Dat wordt anders als we praten over angst, boosheid, verdriet of walging. Die emoties vinden we vaak lastig. Hoe komt het dat we ons zo anders verhouden tot sommige emoties en gevoelens? En hoe kun je er anders mee leren omgaan, zodat je er meer profijt van hebt? Emoties zijn er om ons te dienen. Als we kijken naar de herkomst van het woord emotie, dan komen we uit bij het Latijnse movere wat de betekenis heeft van ‘in beweging zetten’. Dat is dan ook precies de functie van een emotie. Ervoor zorgen dat we in beweging komen en sterker nog emoties zetten ons in beweging richting zelfsturing en zelfontplooiing.
Nou is het wel zo dat je emoties feitelijk kunt indelen in twee groepen: ‘pijn en fijn’. Of wel emoties die gericht zijn op zelfbescherming en emoties die de functie hebben om te groeien en ons te verbinden. In de natuur is het wel zo geregeld dat bescherming een grotere prioriteit heeft dan ontplooiing. Zorgen dat je overleeft is leidend en het primaire deel van ons systeem houdt van ‘grote stappen snel thuis’ als het gaat om het interpreteren van gevaar. Liever gevaar te groot interpreteren dan te klein! Dat is evolutionair gunstiger geweest.
Om ervoor te zorgen dat ieder signaal van gevaar direct wordt opgepikt, gaan de beschermende emoties gepaard met een indringende sensatie; ze voelen als pijn, bedoeld om het niet te missen. Ga maar na bij jezelf. Hoe voelt angst? Of wat is de fysieke gewaarwording bij walging of boosheid? Het voelt alles behalve fijn en dat is ook precies de bedoeling. Maar juist omdat ze zo naar aanvoelen, is het ook een menselijke reflex geworden om deze sensaties liever niet op te merken of er zo snel mogelijk vanaf te willen. En met deze neiging gaat dan ook meteen ‘navigatie wijsheid’ verloren.
De wijsheid van emoties
We kunnen ook anders met emoties omgaan. En dat begint met ze duidelijk waarnemen en interpreteren, zodat het navigatie informatie voor ons wordt die we kunnen gebruiken in ons voordeel. Emoties zijn feitelijk biofeedback in het moment die heel specifiek aanzetten tot zelfleiderschap. En als we deze term nog specifieker duiden, hebben we het over zelfrealisatie en eigenaarschap of wel het stuur in eigen hand nemen en JEZELF zijn of in ieder geval meer jezelf worden. Dat is dus wat emoties voor je doen. Ze geven direct feedback op je overtuigingen en vertellen je steeds weer waar je ‘jezelf bent’ of waar je een misvatting bent gaan geloven. Een mooi voorbeeld hiervan is plezier. Als we plezier ervaren, weten we dat we iets doen of ervaren wat precies bij ons past. Net zoals dankbaarheid een bevestiging is van de verbinding met jezelf en je omgeving.
Het Emotie Expertise Centrum heeft de afgelopen jaren een mooie bijdrage geleverd aan het bewustzijn rondom emoties. In een overzichtelijke Emotie Encyclopedie zijn acht emotiegroepen uitgewerkt: liefde, vreugde, verbazing, angst, boos, verdriet, walging en schuld/schaamte. Per emotiegroep zijn de onderliggende gevoelswoorden uitgewerkt. Ieder gevoelswoord is beschreven in de zin van: hoe voelt het, wat wil het jou vertellen en wat vraagt het van jou? Bovendien is van iedere gevoelswaarde aangegeven waar het zich ergens op de ladder van zelfsturing bevindt. Zo bevindt ‘hysterisch’ zich bijvoorbeeld onderaan de ladder van angst (geen sprake meer van zelfsturing) en staat ‘waakzaam’ juist bovenaan de ladder omdat dit gevoel juist duidt op een open en wakker bewustzijn.
Iedere emotie heeft dus een specifieke betekenis voor jou. Zo laat boosheid jou bijvoorbeeld zien wanneer je energie verliest aan de buitenwereld. De emotie verbazing is een voorbode voor ontwikkeling en de emotie verdriet is er om jou te dienen bij het proces van loslaten.
In mijn praktijk sta ik daarom ook altijd stil bij de ‘emotionele afdruk‘ van dat moment. Het is de meest rechtstreekse ingang die je direct vertelt wat nu bij jou prioriteit heeft.
Feitelijk vraagt iedere emotie om een specifieke respons. De Emotie Coach Methode ondersteunt cliënten bij dit proces van inzicht en zelfleiderschap. Daarom werk ik als coach/therapeut ook graag met deze methode. Het is een buitengewoon verhelderende manier van werken. Voor iedere emotiegroep zijn, daar waar nodig, specifieke interventies beschikbaar. Maar het geeft cliënten bovenal veel inzicht voor zelfsturing en autonomie. Als je eenmaal weet waar de emoties voor staan en wat ze jou willen vertellen, worden emoties een ‘spoorboekje’ waar je ieder moment baat bij hebt. Emoties signaleren en navigeren. Je gaat als vanzelf emoties omarmen, naarmate je meer doorkrijgt hoe ze jou dienen.
‘KERNzicht’ is het blog van Jeanne Estourgie over interessante ontwikkelingen en inzichten, inspirerende mensen en ‘eigen gedachten’ over persoonlijke ontwikkeling en groepsontwikkeling.